Πολλοί γονείς, στην προσπάθεια τους να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού τους από πολύ μικρή ηλικία, καταφεύγουν σε συνεχή έπαινο. Ωστόσο αυτό από μόνο του μπορεί να λειτουργήσει ακριβώς αντίστροφα αφού έτσι μεγαλώνουμε παιδιά που αποζητούν έναν διαρκή έπαινο προκειμένου να αισθάνονται αποδεκτά. Πώς όμως τηρούνται οι ισορροπίες και πότε τελικά πρέπει να επαινούμε τα παιδιά; Οι ειδικοί έχουν καταλήξει ότι αντιλαμβανόμενοι το πού,πότε και πώς να επαινούμε είναι το κλειδί για να μεγαλώσει κανείς παιδιά με αυτοπεποίθηση. Βοηθήστε τα παιδιά σας μέσα από τον τρόπο που τα επαινείτε να γίνουν ενήλικες “προσανατολισμένοι στην επιτυχία και όχι στην αποτυχία”. Συγκεκριμένα να θυμάστε:
Όταν επαινείτε το παιδί σας, αποφύγετε να εστιάζετε σε εγγενή του χαρακτηριστικά, όπως είναι η εμφάνιση, η νοημοσύνη κάποιο ιδιαίτερο χάρισμα και άλλα. Ακόμα και αν κάποιες φορές το κάνετε μην ξεχνάτε να τονίζετε την προσπάθεια. Για παράδειγμα πείτε “Μπράβο σου, είδες που τα κατάφερες; Είσαι καλός στα μαθηματικά αλλά προσπάθησες πολύ και θυμήθηκες αυτήν την φορά να διαβάσεις καλύτερα την θεωρία”ή αντίστοιχα “Μαρία μου είσαι πολύ όμορφο κοριτσάκι όμως είσαι δημοφιλής στα παιδάκια επειδή έχεις όμορφο χαρακτήρα,δηλαδή μοιράζεσαι τα παιχνίδια σου,υπερασπίζεσαι το δίκαιο, νοιάζεσαι για τους άλλους “.
Εστιάστε στο “τι” και όχι στο “ποιος”. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να είστε συγκεκριμένοι και να αναφέρεστε σε συγκεκριμένη πράξη αντί να μιλάτε γενικά για το παιδί. Ένα παιδί για να αισθάνεται ασφάλεια και αυτοπεποίθηση πρέπει να γνωρίζει τα δυνατά του σημεία ενώ ταυτόχρονα να αισθάνεται ικανό να βελτιώσει τα αδύναμα. Εάν από την άλλη θεωρήσει ότι αυτό είναι αδύνατο ο έπαινος θα λειτουργήσει αντίστροφα. Για παράδειγμα “Χόρεψες πολύ όμορφα” όχι “Είσαι απίθανη χορεύτρια¨. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αν κάποια στιγμή το παιδί δεν χορέψει καλά, στην πρώτη περίπτωση θα νιώσει ότι μπορεί να τα καταφέρει μια άλλη φορά ενώ στην δεύτερη πιθανότατα θα απογοητευτεί και θα παραιτηθεί από κάθε προσπάθεια γιατί θα θεωρήσει ότι κάθε της αποτυχία αντιπροσωπεύει ότι είναι “κακή χορεύτρια”. Για τον ίδιο λόγο χαρακτηρισμοί όπως “είσαι καλό παιδί” θα πρέπει να αποφεύγονται. Αντί αυτού είναι πιο χρήσιμο να εξηγούμε στο παιδί τι έκανε “καλά” όπως για παράδειγμα “μπράβο που έκατσες ήσυχα στην καρέκλα σου την ώρα του φαγητού”.
Επαινείτε όταν το παιδί κάνει κάτι εκτός από την συνηθισμένη του συμπεριφορά. Έτσι μην ξεχάσετε να επαινέσετε το ζωηρό παιδί σας όταν είστε έξω για φαγητό και έχει κάτσει ήσυχα στην καρέκλα του επειδή το κοριτσάκι της φίλης σας-που είναι πάντα ήσυχο- το κάνει κάθε φορά. Θυμηθείτε ότι πρέπει να λειτουργείτε εξατομικευμένα, δηλαδή ανάλογα το παιδί και την ιδιοσυγκρασία/δυσκολίες του.
Ο έπαινος, προκειμένου να εκτιμηθεί θα πρέπει να μην είναι συνεχής. Ακόμα και ένα βρέφος που έχει συνηθίσει σε διαρκείς επαίνους,θα σας κοιτάξει με απορία αν κάποια στιγμή δεν το επιβραβεύσετε. Έτσι δημιουργείται συναισθηματική ανασφάλεια στο παιδί και όχι ασφάλεια. Για παράδειγμα στην πρώτη φορά που το μωρό σας έφαγε φρούτο, δείξτε ενθουσιασμό και χαρά και επιβραβεύστε το. Στις επόμενες μείνετε περισσότερο ουδέτεροι εκτός και αν πρόκειται για ένα μωρό που δεν δέχεται το φρούτο και χρειάζεται περισσότερη κινητοποίηση.
Αποφύγετε να συσχετίζετε υλικές απολαβές με αποτέλεσμα.Για παράδειγμα μην υποσχεθείτε στον γιο σας χρήματα αν κερδίσει τον αγώνα μπάσκετ γιατί έτσι το αποπροσανατολίζετε και δεν κινητοποιείται από την ανάγκη για επιτυχία αλλά από την οικονομική ανάγκη. Αντίστοιχα σε μια τέτοια περίπτωση μπορείτε να του πείτε ότι αν βάλει τα δυνατά του θα πάτε μαζί μια βόλτα στο αγαπημένο του μέρος για να γιορτάσετε την επιτυχία του ή θα φάτε παγωτό και άλλα.
Το σημείο στο οποίο θα πρέπει να εστιάσετε σαν γονείς είναι η διαδικασία όχι το αποτέλεσμα, “το ταξίδι και όχι ο προορισμός”.Για παράδειγμα αν το παιδί σας απέδωσε μέτρια σε ένα τεστ αλλά προσπάθησε πολύ και τα πήγε πολύ καλύτερα από άλλες φορές, θα πρέπει να το επαινήσετε ένθερμα και να το βοηθήσετε να εστιάσει στα αδύναμα σημεία του έτσι ώστε να το βελτιώσει περεταίρω. Αντίστοιχα αν το παιδί σας είχε καλό βαθμό εξαιτίας της ευφυϊας του και όχι της προσπάθειας του είναι καλό να είστε πιο συγκρατημένοι μαζί του και να του τονίσετε ότι αυτό που θα σας ενδιαφέρει περισσότερο από τον βαθμό είναι η προσπάθεια που κατέβαλε για να πετύχει κάτι. Αντίστοιχα, επιβραβεύστε το αν προσπαθεί πολύ να κάνει πατίνι ακόμα και αν δεν τα καταφέρνει τόσο καλά. Σταθείτε πλάι του και στηρίξτε το να το επιτύχει αν διακρίνετε ότι είναι σημαντικό αυτό για το ίδιο το παιδί και όχι για εσάς.
Όλα τα παραπάνω δεν έχουν καμία αξία αν δεν τα χρησιμοποιήσετε σωστά. Να είστε αληθινοί και εγκάρδιοι με το παιδί σας. Κανένας έπαινος δεν έχει αξία αν δεν δείχνει/ακούγεται αληθινός. Δεν αρκεί να “το πείτε” αν δεν “το πείτε σωστά”. Γι’αυτό “πείτε το” όταν το αισθάνεστε αλλιώς είναι πολύ ματαιωτικό για το παιδί που θα σταθεί στο συναίσθημα που βγαίνει από τα λεγόμενα σας και όχι στα λεγόμενα σας καθαυτά. Δείξτε ενθουσιασμό, πλησιάστε το παιδί όταν του μιλάτε, κοιτάξτε το στα μάτια, χρησιμοποιήστε τα χέρια σας, κάντε γκριμάτσες ενθουσιασμού με το πρόσωπο,αλλάξτε τον τόνο φωνής σας,δώστε έμφαση, αγκαλιάστε το,αφεθείτε!!!
Γι’αυτό λοιπόν επαινέστε το αλλά κάντε το σωστά!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κριτική : Μαθαίνει να κατακρίνει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην έχθρα: Μαθαίνει να καβγαδίζει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ειρωνεία: Μαθαίνει να είναι ντροπαλό
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ντροπή: Μαθαίνει να είναι ένοχο
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κατανόηση: Μαθαίνει να είναι υπομονετικό
Αν ένα παιδί ζει μέσα στον έπαινο: Μαθαίνει να εκτιμά
Αν ένα παιδί ζει μέσα στη δικαιοσύνη: Μαθαίνει να είναι δίκαιο
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ασφάλεια: Μαθαίνει να πιστεύει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην επιδοκιμασία: Μαθαίνει να έχει αυτοεκτίμηση
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην παραδοχή και φιλία: Μαθαίνει να βρίσκει την αγάπη μέσα στον κόσμο
R. RUSSEL
Γρηγορέα Χριστίνα,Msc Ψυχολόγος
