ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΥΡΕΤΟΣ?
Πυρετός είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από το φυσιολογικό. Η φυσιολογική θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος μετρημένη στη μασχάλη κυμαίνεται από 36,2΄C έως 37,2΄C και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ο πυρετός είναι το πιο συχνό σύμπτωμα πολλών ασθενειών και συνήθως το πρώτο που αντιλαμβάνονται οι γονείς.
ΜΕΤΡΗΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ
Τη θερμοκρασία συνήθως τη μετράμε στη μασχάλη, στο ορθό ή στο στόμα με διάφορα θερμόμετρα. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ακόμα και την ίδια στιγμή η θερμοκρασία δεν είναι ίδια σε όλα τα σημεία θερμομέτρησης. Επίσης είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του ορθού και της μασχάλης δεν είναι πάντα σταθερή. Κατά μέσο όρο όμως αυτή η διαφορά είναι 0,4 έως και 1 βαθμό υψηλότερη η θερμοκρασία στο ορθό απ’ότι στη μασχάλη. Γι’αυτους τους λόγους όταν θερμομετρούμε ένα παιδί για να παρακολουθήσουμε την πορεία του πυρετού, πρέπει να το θερμομετρούμε πάντα στην ίδια θέση και να αναφέρουμε στο γιατρό αυτή τη θέση. Τέλος, πρέπει να τονιστεί ότι ακόμη και τα λεγόμενα θερμόμετρα του λεπτού, καλό είναι να παραμένουν στη θέση θερμομέτρησης (μασχάλη ή ορθό) τουλάχιστον επί 3 λεπτά.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας η θερμοκρασία του σώματος δεν είναι σταθερή. Τις πρώτες πρωινές ώρες η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη κατά 0,5, ενώ το απόγευμα είναι υψηλότερη κατά 0,5. Επίσης, η θερμοκρασία ανεβαίνει μετά από έντονη σωματική άσκηση, μετά από ένα ζεστό μπάνιο, ακόμα και μετά από υπερβολικό ντύσιμο ή κατά τους καλοκαιρινούς μήνες όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία του περιβάλλοντος.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι θερμο¬μέτρων. Για να είναι ακριβής η μέτρηση πρέπει να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες χρήσης του καθενός.
ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΥΡΕΤΟΥ
Ο πυρετός δεν είναι αρρώστια αλλά σύμπτωμα. Οφείλεται, συνήθως, σε λοιμώ¬ξεις από μικρόβια ή ιούς, αλλά μπορεί να αποτελεί εκδήλωση ποικίλων άλλων παθή¬σεων, ακόμη και αντίδρασης σε φάρμακα.
Όσο και αν φαίνεται παράξενο, ο πυρε¬τός είναι χρήσιμος! Σε περίπτωση λοίμωξης όχι μόνο μας ειδοποιεί ότι κάποιο παθογόνο έχει εισβάλει στον οργανισμό, αλλά βοηθά τους μηχανισμούς που ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού για να αντιμετωπισθεί η εισβολή. Η εμφάνιση του δείχνει το ξεκίνημα της νόσου και η πτώση του συμπίπτει, συνήθως, με το τέλος της. Tο ύψος του πυρετού δεν αντιστοιχεί πάντοτε στη σοβαρότητα της λοίμωξης. Σε ιογενείς λοιμώξεις ο πυρε¬τός μπορεί να είναι υψηλότερος απ’ ό,τι σε μικροβιακές και, αντίθετα, πολύ σο¬βαρές καταστάσεις μπορεί να συνοδεύο¬νται από χαμηλό πυρετό. Ειδικά στα νεογνά, η λοίμωξη συνήθως δεν προκαλεί πυρετό.Ο πυρετός ως σύμπτωμα στην πλειο-νότητα των περιπτώσεων είναι ακίνδ¬νος. Σημασία έχει το αίτιο που τον προκάλεσε ή άλλα χρόνια προβλήματα υ¬γείας που, ενδεχομένως, έχει το παιδί και μπορεί να επιδεινωθούν με τον πυρετό, καθώς και κάποιο νευρολογικό πρόβλημα ή ιστορικό πυρετικών σπα¬σμών που το κάνουν πιο ευπαθές στην εμφάνιση σπασμών. Επίσης, ο πυρετός έχει ιδιαίτερη σημασία σε μικρά βρέφη ηλικίας κάτω των 3 μηνών
Tο παιδί που έχει πυρετό μπορεί να φαίνεται ξαναμμένο και το δέρμα του να είναι ζεστό ή να φαίνεται χλομό, το δέρμα του να είναι κρύο και να έχει ρίγος. Ένα μεγαλύτερο παιδί μπορεί να σας πει ότι δεν νιώθει καλά ή ότι έχει πονοκέ¬φαλο. Αν έχει υψηλό πυρετό μπορεί ακό-μη και να παραμιλά. Σε ακραία περίπτωση μπορεί να κάνει πυρετικούς σπα¬σμούς. Ολα αυτά είναι εκδηλώσεις του πυρετού και αποκαθίστανται με την υπο¬χώρηση του. Συνήθως το παιδί, παρά τον πυρετό, δεν χάνει το κέφι και τη διάθεση του.Αν, όμως, μετά την πτώση του πυρετού το παιδί εξακολουθεί να είναι «πεσμένο», να μην τρώει, να είναι υπναλέο ή ληθαργικό, να αναπνέει γρήγορα, να παραπο¬νείται για πονοκέφαλο, να κάνει εμετούς ή να παρουσιάσει εξάνθημα, δεν φταίει ο πυρετός αλλά η αρρώστια. Σ΄αυτές τις περιπτώσεις επιβάλλεται η άμεση εξέταση από παιδίατρο για να διαπιστωθεί από τι πάσχει το παιδί.
«ΔΕΚΑΤΑ»
Τα «δέκατα» αποτελούν πηγή άγχους για πολλούς γονείς, που παραβλέπουν το γεγονός ότι το παιδί δεν έχει πυρετό αλλά, θερμομετρώντας το κάθε τόσο, αξιολογούν τις φυσιολογικές ημερήσιες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας ως παθολογικές. Πολλές φορές δεν διστάζουν να υποβάλουν το παιδί και σε εργαστηριακές εξετάσεις για να «ερευνήσουν» το πρόβλημα. Σε πρακτικό επίπεδο μικροδιακυμάνσεις της θερμοκρασίας στη μασχάλη μέχρι 37,5 βαθμούς είναι άνευ ση¬μασίας και, όπως αναφέρθηκε, σχετίζονται με το χρόνο που γίνεται η θερμομέτρηση (πρωί – απόγευμα), την προηγού-μενη δραστηριότητα του παιδιού, τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος ή την ιδιο¬συστασία του. «Χρόνια» δέκατα αυτού του είδους δεν υπάρχουν ως συγκεκριμένη πάθηση. Ούτε οι «αμυγδαλές» ούτε τα «κρεατάκια», για να αναφέρουμε τα πιο συχνά, ευθύνονται για τέτοια δέκατα. Αντίθετα, διακυμάνσεις που σταθερά πλησιάζουν τους 38 βαθμούς πρέπει να αναφερθούν στον παιδίατρο, ο οποίος θα κρίνει αν υπάρχει πρόβλημα. Αν το παιδί είναι άρρωστο και τύχει να θερ-μομετρηθεί στη φάση που ακόμη δεν έχει ανεβεί ο πυρετός, στην επόμενη θερμομέ¬τρηση το ερώτημα θα έχει απαντηθεί.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΥΡΕΤΟ
Για να αντιμετωπίσουμε τον πυρε¬τό πρέπει πρώτα να θερμομετρή-σουμε σωστά το παιδί, για να Βε¬βαιωθούμε ότι πράγματι η θερμοκρασία του είναι αυξημένη και να δούμε το ύψος του πυρετού.Tο ότι μας φαίνεται «ζεστό» είναι ένδειξη και όχι απόδειξη ότι έχει πυρετό. Σε θερμοκρασία μικρότερη από 38,3 βαθμούς δεν δίνουμε αντιπυρετικό, εκτός αν το παιδί αισθάνεται δυσφορία ή έχει ιστορικό πυρετικών σπασμών. Υπάρχουν διάφορα αντιπυρετικά σκευάσματα τα οποία περιέχουν διαφορετική φαρμα-κευτική ουσία, όπως παρακεταμόλη (DEPON, PANADOL, DOLAL), μεφαιναμικό οξύ (PONSTAN), τολφαιναμικό οξύ (GANTIL). Η ασπι-ρίνη δεν συνιστάται για την αντιμετώπι¬ση του πυρετού στα παιδιά. Τα αντιπυρετικά κυκλοφορούν σε ποι¬κίλες μορφές (σιρόπι, υπόθετα, σταγό¬νες, χάπια ή σκόνη για διάλυμα), καθεμιά από τις οποίες έχει συγκεκριμένη περιε¬κτικότητα της δραστικής ουσίας. Η δό¬ση τους καθορίζεται από το βάρος του παιδιού. Σε βρέφη και μικρά παιδιά δίνουμε σταγόνες, σιρόπι ή υπόθετα, ε¬πειδή μπορούν να χορηγηθούν εύκολα και να υπολογισθεί με ακρίβεια η ποσό¬τητα που χρειάζεται. Τα μεγαλύτερα παι¬διά, ανάλογα με το βάρος τους, μπορούν να πάρουν και χάπια, αν μπορούν να τα καταπιούν.
Κάθε είδος αντιπυρετικού δίνεται 3-4 φορές την ημέρα (κάθε 6-8 ώρες), αλλά, αν χρειάζεται αντιπυρετικό και στα μεσο¬διαστήματα, μπορούμε να δώσουμε άλ¬λες τόσες φορές αντιπυρετικό που πε¬ριέχει διαφορετική δραστική ουσία. Χρει¬άζεται προσοχή στη δοσολογία και στη συνολική ποσότητα κάθε φαρμάκου που θα πάρει το παιδί στο 24ωρο. Αν η πο¬σότητα είναι μικρότερη από αυτή που χρειάζεται, δεν έχουμε ικανοποιητικά αποτελέσματα. Αν, όμως, ξεπεράσουμε τη σωστή δοσολογία, μπορεί να προκληθεί δηλητηρίαση και να έχουμε δυσάρεστα επακόλουθα.
Σε κάθε σπίτι με παιδιά πρέπει να υπάρχει διαθέσιμο κάποιο αντιπυρετικό σκεύασμα. Ελέγξτε το περιοδικά για να είστε σίγουροι ότι δεν έχει περάσει η ημερομηνία λήξης του φαρμάκου. Ανάλο¬γα με το βάρος του παιδιού, να έχετε ση¬μειωμένη τη δόση και τον αριθμό των δό¬σεων που μπορείτε να δώσετε. Είναι πιο ακριβές να μετράτε την ποσότητα του σιροπιού με μια σύριγγα ή με δοσομετρικό κουταλάκι. Συμβατικά, 5 κυβικά εκα¬τοστά(c.c.) σιρόπι αντιστοιχούν σε ένα κουτα¬λάκι του γλυκού, αλλά όλα τα κουταλάκια του γλυκού δεν έχουν την ίδια χωρητικό¬τητα. Όπως με όλα τα φάρμακα, προτού το δώσετε, ξαναδιαβάστε το όνομα και την περιεκτικότητα του για να μη γίνει λάθος. Μη μεταφέρετε φάρμακα από το ένα κουτί στο άλλο, για να είστε σίγου¬ροι ότι το κουτί αντιστοιχεί στο σωστό μπουκάλι.
Αν το παιδί δεν κάνει εμετούς, δίνουμε το αντιπυρετικό από το στόμα. Tο φάρμακο χρειάζεται τουλάχιστον 20 λεπτά για να αρχίσει να δρα. Αν για οποιονδή¬ποτε λόγο δεν μπορεί να πάρει το φάρμακο από το στόμα του, το δίνουμε σε μορφή υπόθετου. Με το υπόθετο η δράση του αντιπυρετικού αρχίζει πιο γρήγορα, σε 10-15 λεπτά.
Αν το παιδί κάνει αμέσως εμετό το σι¬ρόπι ή τις σταγόνες ή βγάλει αμέσως το υπόθετο, μπορούμε να επαναλάβουμε τη δόση. Αν, όμως, έχει περάσει λίγη ώρα, δεν γνωρίζουμε πόσο από το φάρμακο έχει απορροφηθεί.
Αν εξακολουθεί να έχει πυρετό, δίνου¬με άλλου τύπου αντιπυρετικό, αλλά όχι προτού περάσει τουλάχιστον μία ώρα από το προηγούμενο.
Με τη γρήγορη πτώση του πυρετού η θερμοκρασία του παιδιού μπορεί να πέσει κάτω από τους 36 βαθμούς, χωρίς αυτό να αποτελεί πρόβλημα.
Αν το παιδί είναι ιδρωμένο, σκουπίστε το και αλλάξ¬τε του ρούχα και σεντόνια.
Αν ο πυρετός ξεπερνά τους 39,5 βαθ¬μούς ή το παιδί νιώθει δυσφορία ή έχει ιστορικό πυρετικών σπασμών, σε συνδυασμό με το αντιπυρετικό, θα βοηθήσει ένα ολόσωμο μπάνιο. Tο νερό θα πρέπει να έχει θερμοκρασία 29-32 βαθμών (το νερό της βρύσης έχει θερμοκρασία 18-20 βαθμούς).
Καθίστε το παιδί στο λεκανάκι του μπάνιου ή στην μπανιέρα και βρέξτε το σώμα του με ένα σφουγγάρι μέχρι να αρ¬χίσει να υποχωρεί ο πυρετός. Συνήθως μισή ώρα αρκεί. Μην περιμένετε να πέ¬σει τελείως ο πυρετός με το μπάνιο. Αν το παιδί δεν θέλει το μπάνιο, τυλίξτε το σώμα του με δροσερές πετσέτες που τις αλλάζετε συχνά. Μη χρησιμοποιείτε οινόπνευμα στο μπάνιο, στις κομπρέσες ή για εντριβές. Η απορρόφηση του από το δέρμα ή η εισπνοή του μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Μην περιμένετε πολλά πράγματα από ένα βρεγμένο πανάκι στο μέτωπο ενός παιδιού τυλιγμένου με κουβέρτες σε δωμάτιο με θερμοκρασία «φούρνου».
Tο παιδί που έχει πυρετό δεν χρειάζεται υπερ¬βολικό σκέπασμα «για να μην κρυώσει».Θα νιώθει πολύ καλύτερα αν το σκεπάσετε ελαφρά ή και καθόλου και η θερμοκρασία στο δωμάτιο είναι κανονική. Αντίθετα, στη φάση που ανεβαίνει ο πυρετός και έχει ρίγος το σκεπάζουμε και δεν βάζουμε κομπρέσες ούτε του κά¬νουμε μπάνιο. Δώστε στο παιδί να πιει υγρά χωρίς να το πιέζετε.
Αν θέλει να φάει, και δεν υπάρχει άλλος ειδικός λόγος για συγκεκριμένη δίαιτα (εμετοί, διάρροιες), αφήστε το να φάει ελεύθερα, αποφεύγοντας μόνο τις πολύ λιπαρές ή δύσπεπτες τροφές. Αν έχει διάθεση να παίξει, δεν υπάρχει λόγος να το καθηλώσετε στο κρεβάτι. Αποθαρρύνετε μόνο την έντονη σωματική δραστηριότητα.
ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΤΕ ΟΤΙ:
α) δεν δίνουμε αντιπυρετικό προληπτικά, προτού δηλαδή εμφανισθεί ο πυρετός,
β) ρίχνοντας τον πυρετό, αντιμετωπίζουμε μόνο το συγκεκριμένο σύμπτωμα και όχι την αιτία που τον προκαλεί,
γ) δεν πρέπει να δίνετε αντιβιοτικά στο παιδί επειδή έχει πυρετό, εκτός αν ο παιδίατρος κρίνει ότι αυτό επιβάλλεται από την αιτία του πυρετού.
Μην άγχεστε αν δεν υποχωρεί ο πυρετός όταν: α) γνωρίζετε την αιτία του και β) το παιδί δεν νιώθει άσχημα. Αν έχει 39″ C και παίζει αμέριμνο, μην το τρέχετε στο μπάνιο, μην του Βάζετε κομπρέσες, μην το θερμομετρείτε κάθε 10 λεπτά!
Αν, αντίθετα, το παιδί σας φαίνεται ανό¬ρεχτο, πεσμένο, «δεν σηκώνει κεφάλι» και 37,8″ C να έχει… αγχωθείτε. Αναζητήστε την αιτία του πυρετού και τον παιδίατρο σας.
ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΥΡΕΤΟΥ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟ ΣΑΣ ΑΝ:
1. Ο πυρετός είναι πάνω από 40,5 βαθμούς.
2. Tο παιδί είναι μικρότερο των 3 μηνών.
3. Tο παιδί κλαίει απαρηγόρητα.
4. Tο παιδί ξυπνά δύσκολα, είναι θολωμένο ή έχει παραλήρημα.
5. Έκανε σπασμούς.
6. Έχει εξάνθημα.
7. Κάνει εμετούς.
8. Πάσχει από χρόνιο νόσημα που το κάνει πιο ευπαθές σε σοβαρές λοιμώξεις.
ΣΥΝΕΝΝΟΗΘΕΙΤΕ, TΟ ΤΑΧΥΤΕΡΟ ΔΥΝΑΤΟΝ, ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟ ΣΑΣ ΑΝ:
1. Ο πυρετός είναι μεταξύ 40-40,5 βαθμών.
2. Tο παιδί είναι 3-6 μηνών.
3. Ο πυρετός διαρκεί πάνω από 3 ημέρες.
4. Ο πυρετός διαρκεί πάνω από 24 ώρες, αλλά το παιδί δεν έχει άλλα συμπτώματα και δεν υπάρχουν άλλοι άρρωστοι στο σπίτι.
5. Παραπονείται για πόνο ή τσούξιμο στην ούρηση.
6. Υπάρχει ιστορικό πυρετικών σπασμών.
Ελένη Κωτσαλίδου
Παιδίατρος
