Τελευταία γίνεται συχνός λόγος για τα προϊόντα ελεύθερα γλουτένης και σίγουρα θα σας έχει δημιουργηθεί η απορία για το τι είναι η κοιλιοκάκη.
Η κοιλιοκάκη, λοιπόν, είναι μια αυτοάνοσου τύπου εντεροπάθεια στην οποία η κατανάλωση δημητριακών (σιταριού, κριθαριού, σίκαλης και βρώμης) προκαλεί βλάβη στην εσωτερική επιφάνεια του λεπτού εντέρου (εντερικού βλεννογόνου).
Υπεύθυνη για αυτή τη κατάσταση είναι η γλουτένη, η οποία συνίσταται από ένα μείγμα συγκεκριμένων πρωτεϊνών που ονομάζονται γλιαδίνες.
Η βλάβη που γίνεται στον εντερικό βλεννογόνο επηρεάζει τη σωστή απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, των βιταμινών και των ιχνοστοιχείων.
Είναι συχνό νόσημα?
Είναι σπάνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας με συχνότητα που κυμαίνεται από1/400 στην Ιρλανδία σε 1/10000 στη Δανία Για την Ελλάδα, παρ’ ότι δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα, το ποσοστό υπολογίζεται σε περίπου 1/2000-3000 κατοίκους. Αυξημένη συχνότητα κοιλιοκάκης παρατηρείται σε συγγενείς ατόμων με κοιλιοκάκη και σε άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα π.χ. με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, θυρεοειδίτιδα, σύνδρομο Down, κ.α.
Ποια είναι τα συμπτώματα?
Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν γίνεται προσθήκη της γλουτένης στη διατροφή σε οποιαδήποτε ηλικία. Συνήθως εμφανίζονται σε ηλικία 6- 24 μηνών με την εισαγωγή τροφών που έχουν γλουτένη ( φαρίν λακτέ, ζυμαρικά, μπισκοτόκρεμα) και συνίσταται σε : χρόνια διάρροια, σπάνια δυσκοιλιότητα, ανορεξία, μετεωρισμό της κοιλιάς( φούσκωμα και τυμπανισμό), κοιλιακό άλγος, μειωμένη σωματική ανάπτυξη, αναιμία, αλλαγή στη συμπεριφορά και αργότερα καθυστέρηση της ήβης, οστεοπενία, χρόνια εξανθήματα.
Συνηθίζεται να περιγράφεται η διάγνωση της νόσου σαν ένα παγόβουνο και οι ασθενείς με τα συμπτώματα να είναι η κορυφή του παγόβουνου. Γιατί η πλειονότητα των ασθενών παραμένει χωρίς διάγνωση για χρόνια, λόγω ότι είναι ασυμπτωματικοί. Αυτοί είναι οι ασθενείς που έχουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη επιπλοκών κατά τη διάρκεια της ζωής τους, (όπως οστεοπόρωση, λέμφωμα εντέρου, υπογονιμότητα, σιδηροπενική αναιμία κ.ά.)
Πως γίνεται η διάγνωση?
Αρχικά γίνεται με ειδικές εξετάσεις αίματος ( αντισώματα) και η επιβεβαίωση της νόσου γίνεται με γαστροσκόπηση και βιοψία εντέρου. Ο αριθμός των βιοψιών που απαιτείται για τη διάγνωση εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού.
Σε παιδιά μεγαλύτερα των 2 ετών, η κλινική ανταπόκριση στη δίαιτα χωρίς γλουτένη και η σταδιακή μείωση έως την πλήρη εξαφάνιση των αντισωμάτων στο αίμα, αποτελούν αποδείξεις για την ύπαρξη της νόσου.
Θεραπεία- Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της κοιλιοκάκης βασίζεται στην αυστηρή δίαιτα εφ’όρου ζωής χωρίς γλουτένη.
Ενδεικτικά, απαγορεύονται τα προϊόντα που περιέχουν αλεύρι ( ψωμί, φρυγανιές, μπισκότα, πίτες), τα ζυμαρικά, κάποια αλλαντικά, οι μαγιονέζες, οι μουστάρδες, τα κρεμώδη τυριά, η μπύρα, τα κονσερβοποιημένα προϊόντα, μερικά έτοιμα ροφήματα.
Τρόφιμα τα οποία αναγράφουν ότι δεν περιέχουν σιτάρι δεν είναι ασφαλή, γιατί πιθανόν περιέχουν γλουτένη άλλων δημητριακών. Μόνο η αναγραφή στην ετικέτα της συσκευασίας ότι το προϊόν είναι ελεύθερο γλουτένης διασφαλίζει τον ασθενή.
Αρχικά όλες αυτές οι απαγορεύσεις φαίνονται δύσκολες και ακατόρθωτες για να τις ακολουθήσουν μικρά παιδιά. με τη βοήθεια όμως των ειδικών διαιτολόγων και ιατρών η καθημερινότητα αυτών των ασθενών βελτιώνεται και επιτυγχάνεται η ανταπόκριση στη θεραπεία.
Μια μεγάλη ποικιλία τροφίμων είναι χωρίς γλουτένη από τη φύση τους, όπως για παράδειγμα νωπό κρέας, ψάρι γάλα, τυρί, φρούτα, λαχανικά και όσπρια και με αυτή τη μορφή τους αποτελούν πολύτιμα στοιχεία στη διατροφή των ατόμων με κοιλιοκάκη εφ’ όσον η παρασκευή τους γίνεται στο σπίτι. Όταν πρόκειται για προπαρασκευασμένα τρόφιμα η πιθανότητα να έχει συμπεριληφθεί γλουτένη στην επεξεργασία τους είναι μεγάλη.
Εκτός από τα φυσικά τρόφιμα χωρίς γλουτένη υπάρχουν και τα βιομηχανικά παρασκευαζόμενα τρόφιμα «χωρίς γλουτένη» που βασίζονται σε αλεύρι σιταριού από το οποίο έχει αφαιρεθεί με ειδική διαδικασία η γλουτένη και τα οποία διασφαλίζουν πλήρως τις διατροφικές και γευστικές ανάγκες των ατόμων με κοιλιοκάκη. Έτσι άτομα με κοιλιοκάκη μπορούν να διατρέφονται και με προϊόντα αλεύρου, ψωμί, ζυμαρικά κέικ, γλυκά κ.ά.
Για τη βοήθεια ατόμων με κοιλιοκάκη έχει δημιουργηθεί και στη χώρα μας η «Ελληνική Εταιρεία για την Κοιλιοκάκη» και προσφέρει σημαντική βοήθεια. Στην ιστοσελίδα της (www.koiliokaki.com) μπορείτε να βρείτε συνταγές, καταστήματα με προϊόντα χωρίς γλουτένη και διάφορες εκπαιδευτικές
δραστηριότητες.
Ελένη Κωτσαλίδου
Παιδίατρος
