Σήμερα θέλησα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες από τις σκέψεις μου για το ζήτημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Από τη φετινή μου εμπειρία στην τάξη, αλλά και από συζητήσεις με φίλες μαμάδες, διαπίστωσα οτι τα παιδιά ήδη από πολύ νωρίς εκφράζουν τις απορίες τους για θέματα που αφορούν το σεξ, τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα αλλά και το ίδιο τους το σώμα.
Πώς αντιμετωπίζουμε, λοιπόν, ένα μικρό παιδί όταν μας κάνει μια τέτοια ερώτηση; Τι απαντάμε σε έναν μικρό μαθητή μας που μας ρωτά “Κυρία, οι άντρες φιλιούνται μεταξύ τους;” Και πώς αντιδράμε όταν στην τσάντα του επτάχρονου γιου μας βρούμε ένα χαρτάκι που γράφει “Έλα να κάνουμε ΣΕΧ στο διάλειμμα”
Τέτοιες ερωτήσεις με έχουν βάλει κατα καιρούς σε σκέψεις και προβληματίζομαι ακόμα περισσότερο όταν σκέφτομαι πως πρέπει να τις δώσω στους μαθητές μου ως η δασκάλα τους και όχι ως η μαμά τους. Πόσο “ελεύθερα” μπορώ να τους πω την αλήθεια; Πόσο δικαίωμα έχω να τους αποκαλύψω πράγματα που ίσως οι γονείς τους να θέλησαν να τους κρύψουν μέχρι να μεγαλώσουν λίγο ακόμα; Είναι σαφές οτι η θέση του δασκάλου είναι λεπτή σε τέτοια θέματα και σίγουρα χρειάζεται προσοχή. Γι’ αυτό αποφάσισα να ψάξω και να μελετήσω τι λένε οι ειδικοί.
(Όσα αναφέρονται παρακάτω είναι παρμένα από συνεντεύξεις και άρθρα παιδοψυχολόγων, γυναικολόγων αλλά και εκπαιδευτικών, που προέκυψαν από την έρευνά μου στα πλαίσια του μαθήματος της σχολής μου “Αγωγή Υγείας”)
Στις μεγαλύτερες ηλικίες (εφηβεία) τα πράγματα νομίζω είναι ξεκάθαρα για όλους. Οι νέοι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στη σεξουαλική αγωγή κι αυτό γιατί είναι ένα μέσο με το οποίο μπορούν να βοηθηθούν, ώστε να προστατευτούν από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, AIDS, κακοποίηση. Είναι δηλαδή δικαίωμα των νέων ανθρώπων να μπορούν να αποκτήσουν έγκυρες και σωστές πληροφορίες για ζητήματα που τους αφορούν.
Τι γίνεται όμως στις μικρότερες ηλικίες;
Πολλοί υποστηρίζουν πως το παιδί είναι ο τελευταίος αθώος του κήπου της Εδέμ. Κατά την άποψή τους, πρέπει να το προστατεύουμε από κάθε ενδεχόμενη «σεξουαλική μόλυνση». Αλλά το παιδί, όπως μπορεί να μας διαβεβαιώσει ο κάθε σοβαρός επιστήμονας ή ο κάθε παιδαγωγός, είναι από τη γέννησή του ένα πλάσμα με γενετήσιες καταβολές.
Έτσι, σύμφωνα με τους ειδικούς, η σεξουαλική αγωγή πρέπει να ξεκινάει από πολύ μικρή ηλικία κι αυτό γιατί τα παιδιά ήδη από το νηπιαγωγείο, έχοντας εξερευνήσει για πέντε περίπου χρόνια τον κόσμο γύρω τους, κατακλύζονται από απορίες για ο, τι τα περιβάλλει. Συχνά λοιπόν, βλέποντας για παράδειγμα μια έγκυο κυρία στο δρόμο ή όταν στην οικογένεια περιμένουν ένα μωράκι, αναρωτιούνται γιατί φουσκώνει η κοιλιά, από πού θα βγει το μωράκι και κατά συνέπεια πώς ήρθαν και τα ίδια στον κόσμο. Το «ραντάρ» των μικρών παιδιών ανιχνεύει κάθε λέξη και κάθε δραστηριότητα στο περιβάλλον τους.
Όταν, λοιπόν, έρθουμε αντιμέτωποι με μια τέτοιου είδους ερώτηση, θα πρέπει να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ειλικρινείς, είτε είμαστε γονείς είτε εκπαιδευτικοί. Ο καιρός του “πελαργού” έχει σε ένα μεγάλο βαθμό περάσει. Στις μικρές ηλικίες (2-3 χρονών) καλό θα είναι να απαντάμε στη συμβολική γλώσσα του παιδιού, με απλοϊκό αλλά ταυτόχρονα συγκεκριμένο τρόπο. Μια έγκυος μαμά μπορεί για παράδειγμα να πει στο παιδάκι της οτι η κοιλιά της είναι ένα ζεστό σπιτάκι μέσα στο οποίο μεγαλώνει το μωρό μέχρι να έρθει στον κόσμο και πως για να γίνει το μωράκι βοήθησε και ο μπαμπάς. Ο κ. Ασκητής υπογραμμίζει οτι είναι υγιές για ένα παιδί να γνωρίζει πως ήρθε στον κόσμο ως αποτέλεσμα της αγάπης των γονιών του, γι’ αυτό και δε θα πρέπει να του το κρύβουμε.
Πολλοί γονείς φοβούνται πως αν ξεκινήσουν από πολύ νωρίς να μιλούν στο παιδί τους για το σεξ, αυξάνουν τις πιθανότητες να ξεκινήσει πρόωρα τη σεξουαλική του ζωή. Ωστόσο, αυτό δε συμβαίνει. Ένα παιδί καλά ενημερωμένο, που νιώθει καλά με το σώμα του και τη σεξουαλικότητά του είναι πιθανότερο να κάνει υγιείς σχέσεις και να λειτουργήσει με υπευθυνότητα μέσα σε αυτές στο μέλλον. Καλό θα είναι να αποφεύγουμε να προβάλουμε στο παιδί τους δικούς μας φόβους και ταμπού για το σεξ, γιατί έτσι το μπερδεύουμε αλλά και του δημιουργούμε ενοχικά συναισθήματα.
Πότε πρέπει να μιλήσουμε σε ένα παιδί για το σεξ;
Δεν υπάρχει ιδανική στιγμή για να μιλήσουμε στο παιδί για το σεξ, το ίδιο το παιδί θα μας κατευθύνει με την εγγενή περιέργειά του. Όταν έρθει εκείνη η στιγμή, αυτό που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι να μην αφήνουμε αναπάντητα ερωτήματα, αλλά και πάντοτε να προσαρμόζουμε τις απαντήσεις μας στην ηλικία του. Επίσης, οι ειδικοί συμβουλεύουν να μη χρησιμοποιούμε παρατσούκλια και χαϊδευτικά όταν μιλάμε στο παιδί για το σώμα του, να μην επινοούμε λέξεις για να περιγράψουμε τη σεξουαλική ανατομία, γιατί έτσι του περνάμε το μήνυμα οτι αυτά τα μέρη του σώματος είναι διαφορετικά, περιβάλλονται με μυστικότητα και δημιουργούν αμηχανία.
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι ένα τεράστιο θέμα και μάλιστα ένα θέμα που συχνά προκαλεί αμηχανία. Δε σας κρύβω οτι είχα τις αμφιβολίες μου για τη δημοσίευση της ανάρτησης αυτής, αλλά στην πορεία σκέφτηκα πως θα ήθελα πολύ να ακούσω και τις δικές σας απόψεις πάνω στο ζήτημα αυτό και κυρίως στο πώς θα θέλατε η δασκάλα ή ο δάσκαλος του παιδιού σας να χειριστεί μία κατάσταση σαν αυτές που περιέγραψα στην αρχή. (Προσωπικά, θα ήθελα πολύ να υπάρχει αντίστοιχο μάθημα στο δημοτικό, που να γίνεται σωστά και από ειδικούς, αλλά προς το παρόν μάλλον ζητάω πολλά…. )
Να σημειώσω ξανά πως σε καμία περίπτωση δεν είμαι ειδική επι του θέματος, αλλά οι απόψεις που ανέφερα εδώ είναι απόψεις καταξιωμένων επιστημόνων.
Επίσης, σε περίπτωση που θέλετε να σας στείλω το πρακτικό κομμάτι της εργασίας μου, που περιέχει εικόνες και κείμενο από παιδικό βιβλίο για το θέμα αυτό, μπορείτε να μου στείλετε ένα e-mail για να σας τη δώσω 🙂
Σημείωση 1: Οι εικόνες της ανάρτησης είναι παρμένες από τα βιβλία “Γιατί υπάρχουν αγόρια και κορίτσια” και “Από πού βγαίνει το μωρό;” (εκδόσεις Σύχρονη Εποχή)
