To σχολείο έχει τις ίδιες απαιτήσεις απ’ όλα τα παιδιά. Επειδή όμως δεν μαθαίνουν όλα με τον ίδιο τρόπο, ας εξετάσουμε πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας ανάλογα με τις μαθησιακές τους ιδιαιτερότητες. Μπορεί το σχολείο να έχει τις ίδιες απαιτήσεις απ’ όλα τα παιδιά, έλα όμως που όλα τα παιδιά δεν μαθαίνουν με τον ίδιο τρόπο! Μάλιστα μερικοί άτυχοι μαθητές καταλήγουν στο… περιθώριο της τάξης γιατί, παρόλο που έχουν την ικανότητα να αποδώσουν, λειτουργούν διαφορετικά από το σύστημα, ενώ η δασκάλα με τα 25 ή 30 παιδιά στην τάξη αδυνατεί, ακόμη και να θέλει, να τους δώσει εξατομικευμένη προσοχή και διδασκαλία. Σίγουρα δεν μαθαίνουν όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο. Και είναι λογικό αυτό, μια που όλα δεν είναι καρμπόν. Καθένα τους έχει ιδιαιτερότητες, ξεχωριστή ιδιοσυγκρασία και ταμπεραμέντο.
Παρακάτω, εξετάζοντας τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μαθαίνουν τα παιδιά, αναφέρονται και οι αντίστοιχοι τρόποι με τους οποίους μπορείτε να τα βοηθήσετε.
Το παιδί των… Σχέσεων
«Η μαθηματικός είναι η αδυναμία μου!»
Για μερικά παιδιά η διαδικασία της μάθησης είναι άμεσα συνυφασμένη με τη σχέση που έχουν αποκτήσει με τον δάσκαλο τους. Πρόκειται για παιδιά των σχέσεων, παιδιά δηλαδή με απόλυτη ανάγκη το ανθρώπινο στοιχείο στη μαθησιακή διαδικασία. Είναι η περίπτωση των παιδιών που δεν κλαινε για το 9 επειδή είναι κατώτερο από το απόλυτο άριστα, αλλά γιατί απογοήτευσαν τη δασκάλα τους. Τα παιδιά αυτά έχουν όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στο σπίτι τη δασκάλα για «Θεό» τους. Είναι γι’ αυτά ιερή και επιζητούν το μπράβο και την ικανοποίηση της.
Αν μάλιστα κάποια στιγμή και για οποιοδήποτε λόγο η δασκάλα παύει να τα ενθαρρύνει ιδιαίτερα ή αν ακόμη αλλάξουν δασκάλα, η σχολική απόδοση των παιδιών αυτών πέφτει. Νιώθουν πληγωμένα από την αλλαγή αυτή και χάνουν την αυτοπεποίθησή τους.
Πώς θα βοηθήσετε:
Δείξτε ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ό,τι συμβαίνει στο σχολείο.
Σε περίπτωση που το παιδί είναι τυχερό και βρίσκεται σε μια ολιγάριθμη τάξη που επιτρέπει στον δάσκαλο να παρακολουθεί με εξατομικευμένο τρόπο την πορεία του, έχει καλώς. Διαφορετικά, προσπαθήστε να αναπληρώσετε εσείς με το δικό σας ζωηρό ενδιαφέρον καθετί που μαθαίνει στο σχολείο, αυτό που έχει ανάγκη το παιδί όσον αφορά τη μάθηση αλλά δύσκολα βρίσκει στην τάξη του.
Ο οπτικός τύπος παιδιού
«Μπαμπά, δείξε μου πώς γίνεται»
Τα παιδιά αυτού του τύπου δεν μαθαίνουν ποδήλατο πιάνοντας το στα χέρια τους και προσπαθώντας μόνα τους. Θέλουν από κοντά τον μπαμπά τους, να βλέπει τι κάνουν, να τους δώσει οδηγίες, να τους δείξει πώς να καθίσουν, να τους δώσει το πρώτο, το δεύτερο και το τρίτο σπρώξιμο, να τους εξηγήσει με λόγια και πράξεις πώς να μάθουν ποδήλατο.
Αν έχετε πάρει κομπιούτερ σε ένα τέτοιο παιδί, θα έχετε κιόλας διαπιστώσει πως τζάμπα φυλάτε το εγχειρίδιο με τις οδηγίες, γιατί δεν το έχει χρησιμοποιήσει ποτέ ούτε και πρόκειται να το ανοίξει. Ζήτησε απ’ τον πατέρα του, που ξέρει από αυτά, να κάτσουν πλάι-πλάι και να του δείξει μερικά πράγματα. Και να που με μερικές υποδείξεις παίρνει δρόμο μόνο του και σε ελάχιστο διάστημα είναι ατσίδας στο κομπιούτερ!
Αυτός είναι ο οπτικός τύπος παιδιού. Έτσι και ασχοληθεί κανείς να του δείξει ξεκάθαρα κι όσο πιο οπτικά γίνεται αυτό που πρέπει να μάθει, είναι και γρήγορο, πανέξυπνο και αποτελεσματικό στη μάθηση. Δυστυχώς όμως γι’ αυτό, αν ήταν να γράψει στο σχολείο διαγώνισμα πάνω στο κομπιούτερ, το διαγώνισμα θα ήταν βασισμένο πάνω στο… εγχειρίδιο!
Πώς θα βοηθήσετε:
Βοηθήστε το να αφομοιώνει το καθετί καλύτερα.
Σε όλο το φάσμα της δουλειάς που φέρνει το παιδί στο σπίτι, προσπαθήστε, κάθε φορά που ζητά τη βοήθειά σας, να χρησιμοποιείτε οπτική γλώσσα.
Χρησιμοποιήστε σχήματα και διαγράμματα.
Χρησιμοποιήστε παραδείγματα με ξεκάθαρες εικόνες.
Μη θεωρήσετε ούτε για μια στιγμή πως, επειδή έχει ανάγκη να «βλέπει» το καθετί για να το καταλαβαίνει, δεν μπορεί να αφομοιώσει αφηρημένες ή δύσκολες έννοιες. Ίσα-ίσα, μπορεί να «σκίζει» σε αυτόν τον τομέα. Απλώς, βοηθήστε το παιδί σας με τρόπους που του ταιριάζουν και του πάνε.
Το παιδί του… καθήκοντος
«Ασκήσεις για το σπίτι; Θαυμάσια!»
Υπάρχουν και παιδιά (ναι, υπάρχουν!) που κάθονται ορεξάτα για να κάνουν τα μαθήματα τους στο σπίτι. Σίγουρα αυτές οι περιπτώσεις είναι λίγες, ίσως και ελάχιστες, ωστόσο υπάρχουν…
Παρόλο που η πρώτη ανάγκη των παιδιών είναι το παιχνίδι, αν κάποιο παιδί κάθεται με χαρά και φιλοτιμία να κάνει μόνο του τη δουλειά στο σπίτι, είναι ένα δείγμα πως αγαπά τη μάθηση και βρίσκει ενδιαφέρον στη μαθησιακή διαδικασία. Μπορεί βέβαια να σημαίνει και ότι βρίσκει διέξοδο στο διάβασμα, να επιδιώκει καλούς βαθμούς ή ακόμη μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι γονείς του έχουν περάσει το μήνυμα πως είναι απόλυτα σημαντικό να διαπρέψει στο σχολείο και χίλια άλλα.
Ο καθένας λοιπόν μπορεί ν’ αναρωτηθεί τι βοήθεια χρειάζεται ένα τέτοιο παιδί, που είναι το όνειρο κάθε «πικραμένης» μάνας. Κι όμως, συχνά τέτοια παιδιά πελαγώνουν στο διάβασμα ξοδεύοντας ατέλειωτες ώρες και στην παραμικρή λεπτομέρεια, χωρίς να ιεραρχούν, χωρίς να οργανώνουν καλά την ύλη τους. Το αποτέλεσμα; Μια ζωή καθισμένα στο γραφείο τους… διαβάζοντας!
Πώς θα βοηθήσετε:
Ορίστε τον απαραίτητο χρόνο και το πρόγραμμα για τα μαθήματα του. Τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να αξιολογήσουν το χρόνο και την προσπάθεια που απαιτεί κάθε σχολική εργασία στο σπίτι. Ούτε συνειδητοποιούν, βέβαια, πως θα ήταν καλύτερα να κοιμηθούν ένα μεσημεράκι παρά να κάθονται, σαν άγρυπνοι φρουροί, να καθαρογράψουν για… τρίτη φορά την αντιγραφή τους!
Μπορείτε, λοιπόν, απλά και χωρίς πίεση ή άγχος να ορίσετε μαζί με το παιδί σας τον απαραίτητο χρόνο και το πρόγραμμα μελέτης.
Το… αγχωμένο παιδί
«Πρέπει να το κάνω σωστά»
Το παιδί αυτό νιώθει ότι θέλει να μάθει, αλλά χωρίς να το χαίρεται. Νιώθει κάποιο άγχος και φόβο για το σχολείο. Έτσι, όταν βρίσκεται στην τάξη, θέλει να ξέρει ακριβώς και με πολλές λεπτομέρειες τι πρέπει να κάνει για να νιώσει τη σιγουριά ότι θα μπορέσει να τα βγάλει πέρα.
Είναι το παιδί που πάντα θα σηκώσει το χέρι του για συμπληρωματικές ερωτήσεις και επεξηγήσεις πάνω στις εργασίες της τάξης. Δεν του αρέσει να λέει τη γνώμη του, ν’ απαντά σε ερωτήσεις που δεν έχουν προμελετηθεί, να παίρνει πρωτοβουλίες, θέλει να πάει καλά στο σχολείο, είναι φιλότιμο στο διάβασμα αλλά και αγχωμένο. Για να μπορέσει να λειτουργήσει θέλει να ξέρει τις οδηγίες, τους κανονισμός, τους βαθμούς, τις προδιαγραφές…
Πώς θα βοηθήσετε:
Επικοινωνία και αναγνώριση! – Πολλές φορές οι δάσκαλοι προσπαθούν να το αλλάξουν αναθέτοντας του πρωτοβουλίες και δημιουργικές εργασίες. Δεν είναι όμως αυτό που του χρειάζεται. Εκείνο που πάνω από καθετί έχει ανάγκη είναι η επικοινωνία. Να ξέρει δηλαδή ακριβώς ποιες είναι οι απαιτήσεις, τι ζητά ο δάσκαλος, τι πρέπει να κάνει το ίδιο. Και το κυριότερο: Χρειάζεται αναγνώριση όταν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις αυτές.
– Εδώ ακριβώς αρχίζει και ο δικός σας ρόλος. Ως γονείς, θα είστε πάντα κοντά του σαν πυροσβέστης για να σβήνετε το άγχος του όταν εντείνεται. Θα το καθησυχάζετε, θα του εμπνέετε σιγουριά και ασφάλεια και θα του δείχνετε τη χαρά σας για κάθε του επιτυχία.
Το παιδί των… πειραματισμών
«Τώρα ήλθε η σειρά μου να προσπαθήσω»
Μερικοί τύποι παιδιών αρέσκονται να μαθαίνουν δοκιμάζοντας πράγματα, προσπαθώντας, κάνοντας πειράματα. Αυτά τα παιδιά τα πηγαίνουν μια χαρά στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, γιατί έχουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν με τα χέρια τους το καθετί, γιατί όλα τα μαθήματα έχουν μπόλικη εικονογράφηση κι ένα σωρό πρακτικές εργασίες που μπορούν να κάνουν στο βιβλίο τους ή στο τετράδιο τους. Αργότερα όμως, στο γυμνάσιο και στο λύκειο, αυτός ο τύπος παιδιού αρχίζει να πλήττει. Δεν αντέχει τα θεωρητικά μαθήματα, απεχθάνεται την Iστορία, βαριέται τα Νέα Ελληνικά που είναι ολόκληρα κείμενα χωρίς πρακτική, χωρίς «πειράματα». Κι έτσι πού καταλήγει σιγά-σιγά; Στο συμπέρασμα ότι τόσο το σχολείο όσο και το ίδιο είναι «χαζά»!
Πώς θα βοηθήσετε:
Μην υπερασπίζεστε σθεναρά το σχολείο…
Ο δύσκολος ρόλος σας ως γονιών έγκειται εδώ στη στάση που πρέπει να τηρήσετε μπροστά στην απαξιωτική άποψη του παιδιού σας για τα μαθήματα και το σχολείο γενικότερα. Η πιο ενδεδειγμένη συμπεριφορά είναι να μην υπερασπίζεστε με ιδιαίτερο πάθος και ζήλο το σχολείο. Ένας τέτοιος τύπος μαθητή έχει ανάγκη από γονείς που θα του δείξουν κατανόηση και συμπαράσταση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
Παρόλο που δεν πρέπει να μετράτε την αξία του παιδιού σας με τους βαθμούς στον έλεγχο, μη θεωρήσετε ότι θα είναι ευχαριστημένο αν αγνοήσετε τους χαμηλούς βαθμούς του. Αν δεν τα βγάζει πέρα, βρείτε έναν καλό δάσκαλο που θα το βοηθήσει στα μαθήματα που δυσκολεύεται με πρακτικούς και οπτικούς τρόπους. Έναν δάσκαλο τύπου… Σωκράτη, που θα ενθαρρύνει το παιδί με τη «μαιευτική» μέθοδο να ανακαλύψει και να αφομοιώσει τη γνώση, ρωτώντας το, σκαλίζοντας το μυαλό του, κάνοντας τη μελέτη πειθαρχημένο παιχνίδι.
Αν έχετε την απαραίτητη υπομονή, μπορείτε κι εσείς να παίξετε αυτόν το ρόλο για να βοηθήσετε το παιδί σας.
Το… επινοητικό παιδί
«Θα βρω τη λύση»
Τώρα έχουμε ένα παιδί γεμάτο ενθουσιασμό που θέλει να βρει ψάχνοντας μια ενδιαφέρουσα λύση σε ένα πρόβλημα. Είναι το παιδί που πάντα του άρεσε να διαλύει τα τηλεκατευθυνόμενα αυτοκίνητα που του κάνανε δώρο και μετά τα ξανασυνέθετε και τα επιδιόρθωνε, μόνο που στο τέλος του βγαίνανε… ρομπότ. Το παιδί που πάντα έβρισκε τον τρόπο να βγει από το καγκελωτό κρεβάτι, να ξεφύγει από το κλειδωμένο δωμάτιο και ν’ ανοίξει το συρτάρι με την απαγορευμένη κολόνια του μπαμπά. Τρελαινόταν για lego και σφηνοτουβλάκια, πάντα όμως έφτιαχνε τα δικά του σχέδια και ποτέ εκείνα που προτείνονταν στη συσκευασία. Έκανε πάντα τις δικές του κατασκευές.
Πώς θα βοηθήσετε:
Αφήστε το να μάθει μόνο του! Στείλτε αυτό το παιδί στο σχολείο και αφήστε το να μάθει με το δικό του τρόπο. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε εσείς, όσο βρίσκεται ακόμη στο δημοτικό, είναι να του παρέχετε υλικό για να πειραματίζεται (πλαστελίνες, σκοινί, εργαλεία και μολύβια, κουμπιά, οτιδήποτε).Όταν θα μεγαλώσει λιγάκι, να ξέρετε ότι θα βρίσκει μόνο του τα δημιουργικά υλικά που το ενδιαφέρουν.
Επειδή κάθε τόσο θα πέφτει και σε κάποιο δάσκαλο που δεν θα νιώθει το δημιουργικό του ταμπεραμέντο, θα χρειάζεται τη δική σας ενθάρρυνση για να μην το βάλει κάτω.
Μην περιμένετε άριστους βαθμούς από ένα τέτοιο παιδί. Είναι πολύ απασχολημένο με το δημιουργικό του παιχνίδι ώστε να ανταποκριθεί τέλεια σε όλες τις απαιτήσεις του σχολείου. Εφόσον όμως δεν είναι τεμπελάκος και εφόσον λειτουργεί καλά στο σχολείο, μη σας απασχολούν οι βαθμοί. Θα του δώσει αύριο η ζωή μπόλικους…
