«Βγάζουμε μια selfie;» Πόσες φορές έχετε ακούσει αυτή την ερώτηση; Πόσες φορές έχετε δει παρέες νέων παιδιών να αποτυπώνουν τη στιγμή και την περίσταση μέσα από μία φωτογραφία του εαυτού τους;
Αφορμή για αυτό το άρθρο είναι η πρόσφατη τηλεοπτική διαφήμιση του Dove που θα αναλύσουμε παρακάτω και, η οποία επεξεργάζεται το θέμα της «τέλειας» selfie φωτογραφίας και τα στερεότυπα της ομορφιάς.
Οι selfies φωτογραφίες είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς τα τελευταία χρόνια και αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Όλοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, είναι εξοικειωμένοι με τη λήψη και τη δημοσίευση τέτοιων φωτογραφιών. Ωστόσο, πολλές έρευνες που διεξάγονται τα τελευταία χρόνια εστιάζουν στις δυσμενείς, κυρίως, επιπτώσεις που αυτές έχουν στην αυτό-εικόνα των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων (ηλικίας 12-24 χρόνων).
Η selfie φωτογραφία αποτελεί αδιαμφισβήτητα μία μορφή παρουσίασης του εαυτού και, ως τέτοια, είναι δυνατό να ωφελήσει το προφίλ του ατόμου που τη δημοσιεύει. Γιατί λοιπόν μας απασχολεί – ή να το θέσουμε διαφορετικά – μας ανησυχεί η τόσο συχνή η λήψη τους από τους εφήβους; Γιατί άραγε οι έφηβοι έχουν την τάση να δημοσιεύουν με μεγαλύτερη συχνότητα selfie φωτογραφίες;
Η εφηβεία, ως γνωστόν, είναι μία μεταβατική περίοδος, στην οποία συμβαίνουν πολλαπλές αλλαγές. Σημαντική είναι η αλλαγή που πραγματοποιείται στην εμφάνιση (πρόσωπο, φωνή, σώμα), με αποτέλεσμα το ερώτημα «αρέσω;», «είμαι ελκυστικός/ή;», «είμαι όμορφος/η;» να απασχολεί φυσιολογικά όλους τους εφήβους. Επομένως, η εξερεύνηση της ταυτότητας με άξονα την εξωτερική εμφάνιση -και όχι μόνο-, η ελκυστικότητα και η επιβεβαίωση-αναγνώριση από την ομάδα των ομηλίκων αποτελούν βασικές ανάγκες της ψυχο-συναισθηματικής ανάπτυξης του εφήβου. Αυτές τις ανάγκες αξιοποιούν και ικανοποιούν, ταυτόχρονα, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, μέσω των οποίων δημοσιεύονται οι selfies φωτογραφίες.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προβάλλουν εξιδανικευμένα πρότυπα ομορφιάς και υποβάλλουν τους ανθρώπους σε μία διαρκή σύγκριση «προς τα πάνω» με αποδεκτό το καλύτερο, το τέλειο. Αυτό οδηγεί πολλούς νέους να αφιερώνουν χρόνο, προσπάθεια και ενέργεια, ώστε να πετύχουν την τέλεια selfie και να προσαρμοστούν σε αυτά τα πρότυπα.
Η διαδικασία αυτή, σε συνδυασμό με την αρνητική ανατροφοδότηση, επιδρά δυσμενώς στην αυτό-εικόνα του εφήβου και οδηγεί σε επίμονη προσπάθεια αλλοίωσης της εικόνας του. Με αυτό τον τρόπο, πολύ συχνά, ο έφηβος που είναι μοναχικός και διακατέχεται από ανασφάλειες, καταλήγει να αισθάνεται κατακερματισμένος και σε σύγχυση ανάμεσα στο διαδικτυακό του προφίλ και στην εικόνα του στην πραγματική ζωή. Γεγονός που εντείνει την κοινωνική του απομόνωση και την χαμηλή αυτοεικόνα του.
Με μεγάλη χαρά βλέπουμε, λοιπόν, εδώ και λίγο καιρό τη διαφήμιση της Dove που τολμά να αγγίξει μια πραγματικότητα, την οποία οι περισσότεροι από εμάς προτιμούμε να αρνούμαστε και να κρύβουμε.
Η διαφήμιση αυτή αγγίζει με σοκαριστική ευστοχία το ζήτημα της «τέλειας» selfie: ένα τεράστιο θέμα, ειδικά για τα κορίτσια στην εφηβεία. Πρόκειται στην ουσία για την αποδόμηση μιας τέλειας selfie ενός κοριτσιού. Για την αντίστροφη διαδικασία από εκείνη που ακολουθήθηκε για να διαμορφωθεί. Έτσι, ο προορισμός που ήταν το τέλειο πρόσωπο, τώρα γίνεται αφετηρία και, με την αφαίρεση των παρεμβάσεων που είχαν γίνει στο πρόσωπο, αλλά και τη φωτογραφία, καταλήγουμε και πάλι στο αρχικό το πραγματικό πρόσωπο του κοριτσιού. .
Το τελικό μήνυμα Let’s change beauty μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε σαν κοινωνία την άποψη που έχουμε για την ομορφιά.
Γιατί είναι γεγονός ότι, η σημερινή κοινωνία προάγει με κάθε τρόπο την τελειότητα. Ξεχνάει πόσο υπέροχο είναι ο καθένας από εμάς να είναι διαφορετικός, μοναδικός. Κοιτάζει και επαινεί μόνο την εξωτερική εμφάνιση, δίχως να σκέφτεται πως αυτό που έχει σημασία είναι τα ταλέντα και οι δεξιότητες, οι ικανότητες που έχει ο καθένας μας, και πώς μπορούμε να τις αναπτύξουμε και να τις εκμεταλλευτούμε για να ευημερήσουμε, προσωπικά και επαγγελματικά. Έτσι, λοιπόν, είναι αναμενόμενο τα νέα παιδιά να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να είναι αρεστά δημιουργώντας μια ψεύτικη εικόνα που πολλές φορές -όπως στην εν λόγω διαφήμιση- δεν αντανακλά σε τίποτα το πραγματικό «εγώ» τους, για να συλλέξουν «φίλους» και «likes».
Το 80% των κοριτσιών θα χρησιμοποιούσαν φίλτρα στις selfies τους, πριν τις ανεβάσουν στα social media μας πληροφορεί η διαφήμιση της Dove, σύμφωνα με έρευνα της Kakavagia Ltd που διεξήχθη στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2021.
Είναι αναμενόμενο να το επιδιώκουν αυτό, ειδικά τα παιδιά που αισθάνονται μοναχικά στον πραγματικό κόσμο, αφού δεν έχουν πολλούς φίλους ή δεν επιδιώκουν να κάνουν, καθώς αισθάνονται διαφορετικά, ή δεν τους αρέσει το παρουσιαστικό τους. Γιατί εμείς οι ίδιοι, ως γονείς, ως κοινωνία, δεν τα μάθαμε να αγαπούν το σώμα τους, να είναι περήφανα για τον εαυτό τους, να έχουν αυτοπεποίθηση γι’ αυτό που είναι.
Εκφράζουμε λοιπόν τον ενθουσιασμό μας και διατυπώνουμε θετικά σχόλια για αυτή τη διαφήμιση, γιατί συμβάλλει στην προσπάθεια που κάνουμε εδώ και χρόνια επιδιώκοντας την επαγρύπνηση ενηλίκων, γονέων και παιδιών στα θέματα αυτά. Θέλουμε να μεταδώσουμε σε όλους την γνώση και την εμπειρία μας για να μάθουμε να είμαστε πάντα οι κύριοι της τεχνολογίας, και όχι οι σκλάβοι της. Να μάθουμε στα παιδιά μας να αγαπούν τον εαυτόν τους, να αναπτύξουν την ανθεκτικότητα που χρειάζεται για να λένε «όχι» στα ψεύτικα πρότυπα και να είναι περήφανα γι’ αυτό που πραγματικά είναι!
Και η διαφήμιση της Dove γίνεται αρωγός σε μια τέτοια προσπάθεια.
H Ευαγγελία Κυριάκου είναι Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια με ειδίκευση στην Gestalt – (Gestalt Foundation) και Eισηγήτρια στην e–learning πλατφόρμα mindbooster.gr
Δρ.Βερόνικα Σαμαρά είναι Διδάκτωρ Μηχανικός Πληροφορικής, Διεθνής Σύμβουλος στον Ψηφιακό Αλφαβητισμό και τη Διαδικτυακή Ασφάλεια και Eισηγήτρια στην e–learning πλατφόρμα mindbooster.gr
