ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Ο ΤΡΑΧΗΛΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ;
Ο τράχηλος είναι το κατώτερο σημείο της μήτρας που συνδέεται με τον κόλπο.
Ανάμεσα στο εξωτερικό και εσωτερικό τμήμα του τραχήλου της μήτρας, υπάρχει μια πολύ ευαίσθητη περιοχή που υφίσταται αλλαγές σε διάφορες περιόδους της ζωής μιας γυναίκας όπως στην εφηβεία, στην εγκυμοσύνη, στην εμμηνόπαυση και είναι το σημείο από όπου ξεκινά ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας.
ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες ηλικίας 15 έως 44 χρονών. Σε ολόκληρο το κόσμο εμφανίζονται κάθε χρόνο ~470.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και ~230.000 γυναίκες πεθαίνουν ετησίως από την ασθένεια αυτή. Στην Ευρώπη ~30.000 γυναίκες εμφανίζουν κάθε χρόνο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και ~15.000 γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο από τη νόσο αυτή (~100 στην Ελλάδα). Με άλλα λόγια, 3 γυναίκες κάθε ώρα χάνουν σήμερα τη ζωή τους στην προηγμένη Ευρώπη από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, δηλ. από μια νόσο που τώρα πλέον είναι δυνατόν να προληφθεί.π
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας οφείλεται στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus – HPV) και προκαλείται από την μόλυνση της γεννητικής περιοχής με συγκεκριμένους τύπους του ιού αυτού. Γι’ αυτό σε αντίθεση με άλλους καρκίνους, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας δεν είναι κληρονομικός.
Ορισμένοι τύποι αυτού του ιού μπορούν να μετατρέψουν τα υγιή τραχηλικά κύτταρα σε παθολογικά κύτταρα. Σε μικρό ποσοστό του προσβεβλημένου πληθυσμού και μέσα σε μεγάλο χρονικό διάστημα (από μερικά χρόνια μέχρι και αρκετές δεκαετίες), κάποια από αυτά τα παθολογικά κύτταρα θα εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΝΑ ΜΟΛΥΝΘΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ HPV;
Η μόλυνση από κάποιον τύπο του ιού HPV είναι πάρα πολύ συνηθισμένη. Περίπου το 80% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών και το 50% των ανδρών υπολογίζεται πως θα προσβληθούν σε κάποια στιγμή της ζωης τους από κάποιο τύπο HPV!Πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό πως η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που θα προσβληθούν από κάποιο τύπο HPV, δεν θα παρουσιάσει ποτέ κάποια αλλοίωση στα κύτταρα του τραχήλου. Στο 75% περίπου των περιπτώσεων η λοίμωξη θα υποχωρήσει από μόνη της σε ένα διάστημα από 8 έως 18 μήνες. Στις υπόλοιπες, βέβαια, περιπτώσεις η HPV- λοίμωξη θα παραμείνει επί χρόνια και σε ένα πολύ μικρό ποσοστό (1-5%) μπορεί να οδηγήσει σε προκαρκινικές ή καρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας (αν η γυναίκα κάνει τακτικά τεστ Παπανικολάου, αυτές οι αλλοιώσεις θα αναγνωρισθούν έγκαιρα και θα θεραπευθούν από τον γιατρό).
Η πρώτη μόλυνση από τον ιό συμβαίνει με την έναρξη των σεξουαλικών σχέσεων νωρίς στην εφηβεία ή στη νεαρή ενήλικη ζωή, που είναι και η ηλικία που εμφανίζεται η μεγαλύτερη έκθεση στον ιό (16 – 26 ετών). Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το 40% όλων των γυναικών που νοσούν από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας βρίσκεται μεταξύ 35 και 54 ετών.
ΠΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ Ο ΙΟΣ;
Η μόλυνση από τον HPV συνδέεται κατά κανόνα με τη σεξουαλική πράξη. Η χρήση προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης δεν προστατεύει όμως απόλυτα, επειδή ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και με τη δερματική επαφή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων.
ΤΙ ΑΛΛΟ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Ο ΙΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΘΗΛΩΜΑΤΩΝ;
Υπάρχουν περίπου 200 διαφορετικοί τύποι του ιού, από τους οποίους οι 40 προσβάλλουν τη γεννητική περιοχή, προκαλώντας 1.000.000 περιστατικά γεννητικών νοσημάτων ετησίως στην Ευρώπη. Μερικοί τύποι χαρακτηρίζονται χαμηλού κινδύνου, όπως είναι ο 6 και 11 που ευθύνονται για το 90% των οξυτενών κονδυλωμάτων και τις ήπιες τραχηλικές αλλοιώσεις. Αντιθέτως άλλοι τύποι αναφέρονται ως υψηλού κινδύνου ή καρκινογόνοι, διότι μπορούν να προκαλέσουν τραχηλικές αλλοιώσεις που θα εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (καθώς επίσης και άλλου είδους προκαρκινικές αλλοιώσεις) που μπορούν να εξελιχθούν και σε καρκίνο του αιδοίου και του κόλπου. Από τους καρκινογόνους ιούς, οι τύποι 16 και 18 ευθύνονται για το 75% περίπου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, το 70% των περιπτώσεων προκαρκινικών αλλοιώσεων που παρατηρούνται στον τράχηλο της μήτρας (CIN2 και CIN3) καθώς και το 95% των περιπτώσεων καρκίνου του αιδοίου και του κόλπου. Συνολικά μπορούμε να πούμε ότι οι τύποι 6, 11, 16 και 18 του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων ευθύνονται για τα 2/3 όλων των γεννητικών νοσημάτων που σχετίζονται με τον ιό- HPV. Οι τύποι 6 και 11 ευθύνονται για τα μισά από τα νοσήματα αυτά.
ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ HPV
Εδώ και λίγο καιρό υπάρχει ένα προφυλακτικό τετραδύναμο εμβόλιο (Gardasil), το οποίο παρέχει προστασία εναντίον των τύπων 6, 11, 16 και 18. Με το εμβόλιο, μπορεί να προληφθεί από την αρχή η ανάπτυξη τόσο των προκαρκινικών βλαβών, όσο και του ίδιου του καρκίνου της μήτρας. Όπως, επίσης, μπορεί να προλάβει και τις προκαρκινικές βλάβες του αιδοίου και του κόλπου καθώς και τα οξυτενή κονδυλώματα. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι μια γυναίκα, παρ’ ολο που έχει εμβολιασθεί, μπορεί αργότερα να μολυνθεί από κάποιον άλλο ογκογόνο τύπο του HPV (εκτός των τύπων 16 και 18 που περιέχει το εμβόλιο) και έτσι να κινδυνεύσει να εμφανίσει αλλοιώσεις στον τράχηλο.
Επίσης, στη χώρα μας κυκλοφορεί και ένα διδύναμο εμβόλιο (Cervarix) το οποίο παρέχει προστασία εναντίον των τύπων 16 και 18 του ιού.
Και τα δύο εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Τα μέχρι στιγμής στοιχεία που έχουν προκύψει από πενταετείς κλινικές μελέτες δείχνουν ότι η προστασία διαρκεί τουλάχιστον 5 χρόνια.
Ποιος πρέπει να εμβολιαστεί και πότε;
Ιδανικά, το εμβόλιο πρέπει να γίνεται πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, επειδή μέχρι τότε ο οργανισμός δεν έχει εκτεθεί ακόμη στον ιό. Επιπλέον, η απάντηση του οργανισμού στο εμβόλιο είναι πολύ μεγαλύτερη στις μικρές ηλικίες. Στη χώρα μας συνιστάται μόνο σε κορίτσια ηλικίας 12 – 15 ετών, αλλά και σε κορίτσια ηλικίας 15 – 26 ετών εάν δεν έχουν εμβολιαστεί στη συνιστώμενη ηλικία (χωρίς να διασφαλίζεται η προφύλαξή τους, εάν ήδη έχουν μολυνθεί από τύπο του ιού που περιέχεται στο εμβόλιο, ιδιαίτερα αν έχουν αλλάξει 3 – 4 σεξουαλικούς συντρόφους).
Το δοσολογικό σχήμα για τα δυο εμβόλια περιλαμβάνει 3 δόσεις.
Διδύναμο Εμβόλιο: 0-1-6 μήνες
Τετραδύναμο Εμβόλιο: 0-2-6 μήνες
Εάν απαιτείται ένα εναλλακτικό σχήμα εμβολιασμού, η δεύτερη δόση πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον ένα μήνα μετά την πρώτη δόση και η τρίτη δόση πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον 3 μήνες μετά τη δεύτερη δόση. Και οι τρεις δόσεις πρέπει να δίνονται μέσα σε περίοδο ενός (1) έτους.
Χορηγείται με ενδομυική ένεση κατά προτίμηση στο βραχίονα ή εναλλακτικά στην προσθιοπλάγια περιοχή του μηρού.
Αναφορικά με τη συγχορήγηση του εμβολίου με άλλα εμβόλια έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής ασφαλής μόνο όσον αφορά το εμβόλιο κατά της Ηπατίτιδας Β.
Ο εμβολιασμός δεν ενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Πόσο ασφαλές είναι το εμβόλιο;
Όπως όλα τα εμβόλια έτσι και το εμβόλιο κατά του HPV σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε κάτω από αυστηρές προδιαγραφές, χρησιμοποιώντας συστατικά που έχουν χορηγηθεί σε εκατομμύρια δόσεις σε άλλα εμβόλια.
Τα δεδομένα αποτελεσματικότητας και ασφάλειας που προέκυψαν από τις κλινικές μελέτες (για 5 χρόνια σε 25.000 άτομα) οδήγησαν στην έγκριση του εμβολίου από όλες τις Αρχές παγκοσμίως, όπως τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΕΑ). Επίσης τα δεδομένα αυτά οδήγησαν στην σύσταση του εμβολιασμού από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Μετά την κυκλοφορία του εμβολίου (Ευρώπη, ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδάς) έχουν χορηγηθεί πάνω από 10 εκατομμύρια δόσεις και δεν έχουν αναφερθεί σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που να έχουν σχέση με το εμβόλιο. Ήδη έχει ενταχθεί στον υποχρεωτικό εμβολιασμό πολλών χωρών αμέσως μετά την κυκλοφορία του.
Πρόσφατα και η χώρα μας αποφάσισε την ένταξη του εμβολίου στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού.
ΚΑΙ ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ!
ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ ΔΕΝ ΥΠΟΚΑΘΙΣΤΑ ΤΟΝ ΤΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΜΕ ΤΟ ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ!!!
Ελένη Κωτσαλίδου
Παιδίατρος
(ΠΗΓΗ: ΥΠΟΥΡΓ. ΥΓΕΙΑΣ- ΕΠΙΣΗΜΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ)
